Bevrijding
Dorpen > Almen > WO 2
Notities van een Torenhaan van de kerk in Almen .
Vanaf de toren had ik in 1945 een veel ruimere blik op ons dorp dan tegenwoordig; eenvoudigweg omdat het dorp toen nog maar een handjevol huizen telde.
Met het oog op de geplande bevrijdingsevenementen in april ben ik eens diep in mijn archiefkast gedoken om mijn notities uit die tijd terug te lezen.
Zaterdag 31 maart. Tot mijn verbazing zag ik dat de Moffen (zo noemden wij toen onze Oosterburen) die in de school, hotel Ovink en verschillende huizen ingekwartierd waren met gezwinde pas het dorp verlieten om het Twenthekanaal over te steken. Bij de bruggen zelf bleven nog wel soldaten achter.
Zondag 1 april. De geruchten over de komst van de Canadezen gonzen als bijen om de torenspits, maar het blijft rustig.
Maandag 2 april, 2e Paasdag. Ik heb net mijn paasontbijt op – u zult begrijpen dat ik daar principieel nooit een ei bij eet- als mijn aandacht wordt getrokken door en met grote snelheid uit de richting van Vorden naderende Canadese verkenningseenheid onder het commando van luitenant Lome A. Mackenzie.
Ik zie dat de militairen in een mum van tijd de Spitholterbrug bezetten en in snel tempo de springladingen verwijderen en in de Berkel kieperen. Een buitgemaakt Duits stuk geschut “Poopchen” genaamd plus enkele mijnen worden eveneens in de Berkel gegooid. De Duitse brugbewakers hebben kennelijk zitten slapen want pas dan verschijnt vanaf de rechterboerderij een Duitse officier met een Panzerfaust op de schouder. Door een van de schutters van de gevechtswagens wordt hij neergeschoten. Dan hoor ik langdurig geweervuur waarbij Het Spitholt in brand geschoten wordt. Het lawaai is zo hevig dat de bewoners rond de kerk de kelders en schuilkelders in vluchten.
De bewoners van Het Spitholt, de familie Ruiterkamp, vluchten onder de kogelregen met dekking van de Berkeloever naar Kapelle van de Kloekhorst en komen daar ongedeerd aan.
Kort daarna staat ook het Nieuwe Spitholt in lichterlaaie evenals een hooiberg bij Braakman op de hoek van de Bakkersteeg.
Nu wordt het hoog tijd voor de verkenningseenheid om verder te gaan om te proberen ook de brug over het Twenthekanaal in handen te krijgen voordat die opgeblazen wordt.
Geschrokken door de branden en het geweervuur vluchten de families Braakman, Broer en Peters over de Bakkersteeg richting de Blauwedijk.
De eenheid van luitenant Mackenzie besluit nu zo snel mogelijk op te trekken naar de brug over het Twenthekanaal. Tactisch gezien lijkt het niet verstandig de Dorpsstraat te volgen naar de brug maar de zandweg te nemen die veel meer richting kanaal loopt.
Die zandweg is de Bakkersteeg en als de eenheid een eind voor zich uit op die zandweg een aantal gebogen figuren ziet rennen, is de schutter in de veronderstelling dat dit vluchtende Duitsers zijn en hij opent het vuur met het noodlottige gevolg dat vier Almenaren op de dag van de bevrijding het leven laten.
Enige tijd later vliegt de brug over het Twenthekanaal de lucht in. Mackenzies eenheid heeft het talud van de brug, waar de Duitsers een commandopost hadden ingericht, niet meer op tijd weten te bereiken. De Duitsers hebben zo’n haast om de brug op te blazen dat ze dit al doen terwijl een aantal van hun manschappen nog bezig is met de oversteek van de brug.
Woensdag 4 april. In de tuin van het Elger zijn ze bezig de eerste gesneuvelde Canadezen te begraven.
In totaal zullen daar 44 militairen begraven worden. Allen gedood om ons te bevrijden van 5 jaar ellende.
April 2015. Ik lees mijn krantje als er op de toren wordt geklopt. Er staat een man voor mijn spits. Hij stelt zich voor en vertelt dat hij uit Ommen komt. Hij zegt mij dat hij in Almen is komen kijken omdat hij ook net weer een veteraan uit Canada tijdens een herdenkingsuitwisseling gehuisvest heeft. Deze veteraan had hem verteld dat hij tijdens de bevrijding van Nederland in Almen had gevochten en dat hij daar nog eens wilde kijken.
Zijn gastheer had dit niet vreemd gevonden en de Canadees was die dag vertrokken richting Almen. Thuisgekomen had hij verslag gedaan van zijn belevenissen.
“Ja, hij was bij de Spitholterbrug geweest en hij had ook de weg gezien waar ze toen afsloegen richting kanaal.
Hij had daar met iemand gesproken. Hij had verteld dat hij daar in ’45 geweest was als soldaat en de man had hem toen verteld dat bij die bevrijding vier mensen dood geschoten waren. Per vergissing!” “Kijk, daar woonden ze, in de boerderij van Braakman hier op de hoek en in dat eerste huis van bakker Peters daar links. Het huisje waar de familie Broer woonde is al weer lang geleden afgebroken”, had de man hem gewezen.
“Tja,” zei de veteraan, “ik durfde de man niet te vertellen dat ik die schutter was, maar die vergissing heeft me mijn hele leven achtervolgd”.
Zeker niet onvermeld mag blijven dat direct na deze noodlottige vergissing per radio een militaire arts werd gewaarschuwd en dat de gewonden naar Millingen werden afgevoerd om daar verzorgd te worden! Eén van de gewonden stierf onderweg.
