Belevenissen in Almen - De Elf Marken

Ook in Almen speelden zich in de oorlog zeer verdrietige gebeurtenissen af. Het verhaal van de Nederlands-Duitse Joodse familie Philips-Goldwerth is hier een voorbeeld van. Zij werden via Westerbork naar Auschwitz weggevoerd. Deze familie kwam in 1937 te wonen op Erve Baltinck. Op de plek die nu Kapelweg 9 in Almen is, maar toen in het oude dorp Harfsen lag.

De familie Philips-Goldwerth bestond uit veehandelaar Joseph Philips en zijn vrouw Charlotte Meyerheim, hun dochter Nelli Nathalie Philips, haar man Isaak Hans Goldwerth en hun dochtertje Hannie Goldwerth. Net als veel andere Joden ontvluchtten zij Duitsland uit angst voor het naziregime. Via Eefde kwam de familie uiteindelijk in het oude dorp Harfsen te wonen. Isaak kocht kalfjes en ander vee op bij boeren uit Harfsen, Almen en omstreken. Het vee werd daarna op de veemarkt in Zutphen of Deventer of aan slagerijen doorverkocht.

Na de boerderij eerst te hebben gepacht, werd de familie in 1938 eigenaar van Erve Baltinck. Naar goed Achterhoeks gebruik gingen ze buurt maken. Vijftien buren schrijven zich officieel in als buren van de familie. De familie is geliefd. Er is vooral waardering voor Nelli. Als verpleegkundige zorgt ze voor iedereen die hulp nodig heeft. In het buurtgedicht dat buurman Meijlink voor dit moment maakte, wordt dat mooi omschreven:

‘Elken dag schuf ze eur fietse uut de schure en jeg der mee naar zeeke mensen, ‘st us bure of gin bure.’ En nu wij als oew buren bint ingeschreven, hoppe wie ook de neudige hulpe te geven. Ik sprekke namens al de 15 buren: Dat God ons mag zeeg’nen en de vriendschap mag duren.’

Dat laatste is helaas niet uitgekomen. Het gezin staat op een lijst met Joden die de gemeente Gorssel beschikbaar stelde aan de Duitsers. In de nacht van 2 op 3 oktober 1942 is het zover. De familie wordt afgevoerd en via Westerbork naar Auschwitz gebracht.

Ap Brummelman van de Plaggenberg in Harfsen schrijft hierover: “Toen ik 2 oktober van de avondschool uit Eefde kwam, stond er bij Philips en Goldwerth een vrachtwagen of zo te ronken. De andere morgen gingen wij dorsen en dan hoor je: ze hebben de familie Philips opgehaald”.

Het is mogelijk dat de familie op de hoogte was van het op handen zijnde vertrek. Volgens sommige bronnen zou Joseph namelijk al eerder afscheid hebben genomen in de buurt. De ondergrondse zou ook nog hebben geprobeerd de familie over te halen onder te duiken, maar ze waren waarschijnlijk overtuigd door de Joodse Raad dat ze naar een werkkamp gingen en zouden terugkomen. In plaats daarvan is de hele familie in Auschwitz omgekomen, ook de zevenjarige Hannie.